KUTADGU BİLİG
11. yy’da (1069-1070) Yusuf Has Hacip tarafından yazılmıştır.
Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Han’a sunulmuştur.
Kutadgu Bilig ‘’saadet veren bilgi, ilim’’ anlamına gelir.
Didaktik bir eserdir.
Mesnevi şeklinde aruz vezniyle 6645 beyit olarak yazılmıştır.
Eserde 173 tane de dörtlük vardır.
Eserde,toplum hayatındaki bozuklukları düzeltecek,insanı mutlu edecek yollar bulmak;bu yolları,devrin hükümdarına öğütler halinde göstermektir.
Ahlak,dinin, önemi,devlet idaresi gibi konulara da değinilmiştir.
Eserde dört sembolik şahsiyet yer alır.
Hakaniye lehçesiyle yazılmıştır.
DİVAN-I LÜGATİ’T TÜRK
11.yy’da (1072-1074) Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılmıştır.
Ebul Kasım Abdullah’a sunulmuştur.
Türkçe’nin ilk sözlüğü ve dilbilgisi kitabıdır.
7500 Türkçe kelimenin Arapça karşılığı verilmiştir.
Türk dilini Araplara öğretmek amacıyla yazılmıştır.Bu nedenle Arapça olarak kaleme alınmıştır.
Yazar Türkçe kelimelerin karşılıklarını ve bunu halk dilinden derlediği örneklerle delillendirmiştir.
Türk boyları ve coğrafyası ile Türklerin örf ve gelenekleri üzerine önemli bilgiler vardır.
Devrinin Türk dünyasını gösteren bir haritada vardır.
Hakaniye lehçesi kullanılmıştır.
ATABET’ÜL HAKAYIK
12.yyde ‘’Edip Ahmet Yükneki’’ tarafından kaleme alınmıştır.
Eser Sipehsalar Mehmet Bey adlı birine sunulmuştur.
Atabet’ül Hakayık ‘’hakikatler eşeği’’ anlamına gelir.
Aruz vezniyle mesnevi tarzında yazılmıştır.
Didaktik bir eserdir.
Cömertlik,doğruluk,ilim gibi konular işlenmiştir.
Eserde 46 beyit ve 101 dörtlükten meydana gelmiştir.
Dörtlükler manilerdeki gibi aaxa şeklinde kafiyelenmiştir.
Eserin dili biraz ağıdır.Arapça ve Farsça kelimelere rastlanır.
Hakaniye lehçesiyle yazılmıştır.
DİVAN-I HİKMET
12.yy’da Hoca Ahmet Yesevi tarafından yazılmıştır.
Hikmet: Ahmet Yesevi’nin şiirlerine verdiği isimdir.
Eserin dili sadedir.
Eserin yazılma gayesi, halka İslamiyet’i hikmetli bir şekilde öğretmektir.
Dörtlüklerle ve hece vezniyle yazılmıştır.
Hakaniye lehçesi kullanılmıştır.
İslam Etkisindeki İlk Eserler
